{"id":11584,"date":"2016-05-31T00:03:17","date_gmt":"2016-05-30T22:03:17","guid":{"rendered":"http:\/\/biegowkipodtatrami.pl\/?p=1912"},"modified":"2024-04-19T11:16:04","modified_gmt":"2024-04-19T09:16:04","slug":"nartujacy-nartnicy-czyli-o-e-slowniku-jezyka-polskiego-witolda-doroszewskiego","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/nabiegowkach.pl\/nartujacy-nartnicy-czyli-o-e-slowniku-jezyka-polskiego-witolda-doroszewskiego-11584\/","title":{"rendered":"Nartuj\u0105cy nartnicy, czyli S\u0142ownik j\u0119zyka polskiego Doroszewskiego"},"content":{"rendered":"
Obok oczywistego has\u0142a\u00a0<\/b>\u201enarta\u201d<\/b>, widnieje jak\u017ce przydatny czasownik \u201enartowa\u0107\u201d. Uwag\u0119 przyci\u0105ga te\u017c \u201enartnik\u201d, a nawet \u201enarteks\u201d, kt\u00f3ry \u2013 cho\u0107 nie ma nic wsp\u00f3lnego z narciarstwem \u2013 brzmi niczym nazwa sklepu z bieg\u00f3wkami z lat 90. ubieg\u0142ego stulecia.<\/b><\/p>\n
S\u0142ownik j\u0119zyka polskiego<\/i> pod redakcj\u0105 Witolda Doroszewskiego liczy 11 tom\u00f3w i zawiera 125 tys. hase\u0142. Powsta\u0142 w ci\u0105gu 11 lat \u2013 ekspresowym jak na tak monumentalne przedsi\u0119wzi\u0119cie czasie. To jedno z najwybitniejszych dzie\u0142 polskiej leksykografii, obejmuj\u0105ce dwa wieki rozwoju polszczyzny, od po\u0142owy XVIII do po\u0142owy XX wieku. Dzi\u0119ki staraniom PWN-u w 2012 roku ukaza\u0142a si\u0119 pe\u0142na, internetowa wersja s\u0142ownika. I to w\u0142a\u015bnie do niej zajrzeli\u015bmy majowego wieczoru, wyszukuj\u0105c has\u0142a sercu najbli\u017csze. Ciekaw\u0105 lektur\u0119 stanowi\u0105 cytaty (od okresu o\u015bwiecenia do 1968 roku, w kt\u00f3rym zako\u0144czono prace nad s\u0142ownikiem), ilustruj\u0105ce u\u017cycie wyraz\u00f3w has\u0142owych.<\/p>\nO czym m\u00f3wi nam S\u0142ownik?<\/h3>\n
W cytacie z \u201eWierch\u00f3w\u201d (1931) pod has\u0142em narciarstwo<\/strong><\/a>, czytamy: W Szko\u0142ach w okr\u0119gach stale za\u015bnie\u017canych zim\u0105 nale\u017cy zaprowadzi\u0107 obowi\u0105zkow\u0105 nauk\u0119 narciarstwa<\/em>. Ale ju\u017c w 1924 roku ze \u015bniegiem bywa\u0142y problemy, o czym zn\u00f3w informuj\u0105 \u201eWierchy\u201d pod has\u0142em narta<\/strong><\/a>: Zaczyna si\u0119 kurs jazdy na nartach; warunki ma\u0142o sprzyjaj\u0105ce [\u2026] bo \u015bniegu niewiele<\/em>. Stanowi\u0142o to zapewne spore zmartwienie nartnika<\/strong><\/a> w znaczeniu drugim (przestarza\u0142ym), czyli osoby je\u017cd\u017c\u0105cej na nartach lub tego, kto je robi. Pluskwiakom, czyli owadom o wyd\u0142u\u017conym ciele i cienkich nogach, na kt\u00f3rych \u015blizgaj\u0105 si\u0119 po powierzchni wody<\/em>, jest to zapewne oboj\u0119tne, je\u015bli nie na r\u0119k\u0119 (nog\u0119). Co ciekawe, tylko owadzie znaczenie przetrwa\u0142o w czterotomowej edycji Uniwersalnego s\u0142ownika j\u0119zyka polskiego<\/em> z pocz\u0105tk\u00f3w XXI wieku. Nie ma w tym ostatnim nieodmiennego wyrazu ski<\/strong><\/a> (narty), kt\u00f3ry ju\u017c u Doroszewskiego zosta\u0142 opatrzony kwalifikatorem przestarza\u0142ego. Za to cytat pod jak\u017ce por\u0119cznym czasownikiem nartowa\u0107<\/strong><\/a>, stanowi przestrog\u0119 przed jazd\u0105 na nartach w marcowym s\u0142o\u0144cu: Po ca\u0142ym dniu nartowania prawie nago w ostrym s\u0142o\u0144cu, Witek \u201epoparzony\u201d, prawie z gor\u0105czk\u0105, pozosta\u0142 w nie zagospodarowanym schronisku<\/em>. Backcountrowicz\u00f3w ucieszy obecno\u015b\u0107 fok<\/strong><\/a>, czyli pas\u00f3w futrzanych lub aksamitnych, podpinanych pod narty, u\u0142atwiaj\u0105cych podchodzenie na strome zbocza<\/em>, za\u015b startuj\u0105cy w Biegu Piast\u00f3w zapewne polemizowa\u0107 b\u0119d\u0105 z zaleceniem pod has\u0142em klister<\/strong><\/a>: Wieczorem mo\u017cesz na\u0142o\u017cy\u0107 na oczyszczone \u201eopalone\u201d \u015blizgi nart cieniutk\u0105 warstewk\u0119 klistru<\/em>. Rozs\u0105dniej b\u0119dzie nie robi\u0107 tego w narteksie<\/strong><\/a>.<\/p>\n Pogrubione wyrazy has\u0142owe s\u0105 odno\u015bnikiem do odpowiedniej strony w internetowym wydaniu S\u0142ownika. Zach\u0119camy do lektury.<\/em><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Obok oczywistego has\u0142a \u201enarta\u201d, widnieje jak\u017ce przydatny czasownik \u201enartowa\u0107\u201d. Uwag\u0119 przyci\u0105ga te\u017c \u201enartnik\u201d, a nawet \u201enarteks\u201d, kt\u00f3ry \u2013 cho\u0107 nie ma nic wsp\u00f3lnego z narciarstwem \u2013 brzmi niczym nazwa sklepu z bieg\u00f3wkami z lat 90. ubieg\u0142ego stulecia.<\/p>\n","protected":false},"author":1554,"featured_media":12023,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[2100,32,16],"tags":[2160,103,2161],"class_list":["post-11584","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-artykuly-narty-biegowe-tatry","category-ksiazki","category-stylem-dowolnym","tag-doroszewski","tag-narty","tag-slownik"],"acf":[],"yoast_head":"\n