Mimo sporego zainteresowania, narciarstwo by\u0142o wci\u0105\u017c dyscyplin\u0105 m\u0142oda, o niepewnej przysz\u0142o\u015bci. Mog\u0142o przecie\u017c przemin\u0105\u0107, okaza\u0107 si\u0119 kilkusezonow\u0105 mod\u0105, a nowi adepci mogli si\u0119 przecie\u017c zniech\u0119ci\u0107. Nauczycieli i trener\u00f3w nie by\u0142o, a rzecz do \u0142atwych nie nale\u017ca\u0142a. Ta historia mog\u0142a si\u0119 potoczy\u0107 inaczej – dolno\u015bl\u0105skie narciarstwo mog\u0142o pozosta\u0107 domen\u0105 w\u0105skiego grona najbardziej wytrwa\u0142ych amator\u00f3w, a wi\u0119kszy rozw\u00f3j i wi\u0119ksz\u0105 popularno\u015bc mog\u0142o zyska\u0107 w rejonach alpejskich.<\/p>\n
Pierwsza publikacja w Niemczech<\/h2>\n
W 1891 roku w lokalnym periodyku \u201eWanderer im Riesengebirge” ukaza\u0142y si\u0119 pierwsze w Niemczech okaza\u0142e i wyczerpuj\u0105ce temat publikacje dotycz\u0105ce narciarstwa. Karkonoskie narciarstwo stan\u0119\u0142o wi\u0119c w awangardzie narciarstwa niemieckiego, wyprzedzaj\u0105c dokonania i do\u015bwiadczenia narciarstwa alpejskiego, kt\u00f3rego z\u0142oty okres mia\u0142 dopiero nadej\u015b\u0107.<\/p>\n
![\"wanderer](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/wanderer_im_riesengebirge.jpg\")
<\/p>\n
W 1893 roku ukazuje si\u0119 napisana przez Vorwerga ksi\u0105\u017ceczka zatytu\u0142owana \u201eDas Schneeshuhlaufen”. \u201eNarciarstwo biegowe”. Praca ta nosi\u0142a znamiona poradnika i przewodnika, a to ju\u017c czyni z \u201eNarciarstwa biegowego” jedn\u0105 z pierwszych tego typu broszur w Europie. Rzecz dotyczy\u0142a zagadnie\u0144 zwi\u0105zanych z poruszaniem si\u0119 na nartach, jednak zastanawiaj\u0105ce jest, \u017ce akurat ten aspekt narciarskiej aktywno\u015bci wysun\u0105\u0142 si\u0119 na plan pierwszy i da\u0142 tytu\u0142 temu skromnemu wydawnictwu. Czy to si\u0119 wi\u0119c podoba czy nie, mamy do czynienia z udokumentowanym pocz\u0105tkiem i pr\u00f3bami biegania na nartach, a Vorwerga mo\u017cna uzna\u0107 za pierwszego sudeckiego narciarskiego biegacza.<\/p>\n
W 1894 roku narty pojawi\u0142y si\u0119 w Karpaczu i w Mirsku i zdobyto na nartach St\u00f3g Izerski. Aktywno\u015b\u0107 w dziedzinie narciarstwa przejawia\u0142a mi\u0119dzy innymi znana rodzina Adolph\u00f3w, prowadz\u0105ca schronisko na Hali Szrenickiej. Organizowano pierwsze kursy i planowano powo\u0142anie organizacji zrzeszaj\u0105cwj karkonoskich narciarzy.<\/p>\n
Wszcz\u0119to pierwsze pr\u00f3by produkcji nart w miejscowych warsztatach, narty przypina\u0142y do but\u00f3w r\u00f3wnie\u017c panie, a dyskusja czy u\u017cywa\u0107 w trakcie jazdy jednego d\u0142ugiego kija czy dw\u00f3ch kr\u00f3tszych, toczy\u0142a si\u0119 na ca\u0142ego.<\/p>\n
Gerhard Hauptmann \u2013 s\u0142ynny \u015bl\u0105ski noblista, piewca i mi\u0142o\u015bnik Karkonoszy i \u015al\u0105ska, kt\u00f3ry po wojnie pozosta\u0142 w Karkonoszach \u2013 ju\u017c polskich, r\u00f3wnie\u017c by\u0142 prekursorem bia\u0142ego szale\u0144stwa na tych terenach, wprawnym posiadaczem rakiet \u015bnie\u017cnych i amatorem niezwykle na Dolnym \u015al\u0105sku popularnego saneczkarstwa. Pierwszy komplet narciarskiego sprz\u0119tu zam\u00f3wi\u0142 sobie oczywi\u015bcie w Norwegii.<\/p>\n
![\"images](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/images_6.jpg\")
<\/p>\n
W 1900 roku powsta\u0142 w Szklarskiej Por\u0119bie pierwszy karkonoski, a zarazem \u015bl\u0105ski klub narciarski, kt\u00f3ry zebra\u0142 w jedn\u0105 zwart\u0105 grup\u0119 okolicznych zawodnik\u00f3w. Klub organizowa\u0142 zawody i biegi narciarskie, kt\u00f3re cieszy\u0142y si\u0119 spor\u0105 popularno\u015bci\u0105, r\u00f3wnie\u017c w\u015br\u00f3d turyst\u00f3w i mieszka\u0144c\u00f3w.<\/p>\n
Oczywi\u015bcie po czeskiej stronie g\u00f3r narciarstwo tak\u017ce by\u0142o obecne i r\u00f3wnie\u017c podejmowano pierwsze pr\u00f3by uj\u0119cia go w ramy organizacyjne, a narciarze z obu stron granicy konkurowali ze sob\u0105 i w\u0119drowali tymi samymi szlakami.<\/p>\n
Nowa dyscyplina rozwija\u0142a si\u0119 dynamicznie. Dzia\u0142alno\u015b\u0107 eksploracyjna, krajoznawcza, pionierska i turystyczna wyczerpa\u0142a sw\u00f3j potencja\u0142, narciarze opanowali technik\u0119 narciarsk\u0105 w stopniu zadowalaj\u0105cym i u amator\u00f3w narciarstwa pojawi\u0142 si\u0119 g\u0142\u00f3d czego\u015b wi\u0119cej: wyczynu i sportowej rywalizacji. Podobnie jak wieki wcze\u015bniej w dalekiej Norwegii, Szwecji i Finlandii. I oto 22 stycznia 1897 roku urz\u0105dzono pierwszy opisany karkonoski bieg narciarski w okolicy schroniska na Szrenicy. Historycznym zwyci\u0119zc\u0105 zosta\u0142 Heinrich Adolph.<\/p>\n
W 1904 roku powsta\u0142 Niemiecki Zwi\u0105zek Narciarski, a Mi\u0119dzynarodowa Komisja Narciarska w roku 1910. Dolno\u015bl\u0105skie narciarstwo wyznacza\u0142o kierunek rozwoju narciarstwa w Niemczech i zdawa\u0142o si\u0119 trzyma\u0107 r\u0119k\u0119 na niemieckim narciarskim pulsie. Pierwsze mistrzostwa Niemiec odby\u0142y si\u0119 ju\u017c w 1900 roku. Jednocze\u015bnie pojawiaj\u0105 si\u0119 w Europie pr\u00f3by normowania i ujednolicenia oddolnie organizowanych zawod\u00f3w i imprez sportowych, cz\u0119sto przy okazji r\u00f3\u017cnego rodzaju festyn\u00f3w. Pojawiaj\u0105 si\u0119 r\u00f3\u017cnice w stylu jazdy, budowie nart i wi\u0105za\u0144. Wydziela si\u0119 samoistnie sprz\u0119t i technika g\u00f3rska \u2013 alpejska i lilienfeldzka, kt\u00f3rej propagatorem by\u0142 Mathias Zdarski. W 1924 roku powo\u0142ano do \u017cycia FIS \u2013 Mi\u0119dzynarodow\u0105 Federacj\u0119 Narciarsk\u0105.<\/p>\n
Narciarze \u015bl\u0105scy ho\u0142dowali d\u0142ugo wzorom norweskim \u2013 i je\u015bli chodzi o technik\u0119 jazdy, o sprz\u0119t, przeznaczenie nart oraz o swego rodzaju etyk\u0119 \u2013 narty wci\u0105\u017c s\u0142u\u017cy\u0142y do d\u0142ugich monotonnych wypraw, wycieczek, bieg\u00f3w i d\u0142ugich zjazd\u00f3w. Tu r\u00f3wnie\u017c odnale\u017a\u0107 wi\u0119c mo\u017cna podobie\u0144stwa do narciarstwa skandynawskiego, kt\u00f3re rozwija\u0142o si\u0119 i istnia\u0142o zawsze nieco w opozycji do pr\u0119\u017cnie i b\u0142yskawicznie rozwijaj\u0105cego si\u0119 narciarstwa alpejskiego. To r\u00f3wnie\u017c powodowa\u0142o brak wi\u0119kszej aktywno\u015bci \u015bl\u0105skich narciarzy na zawodach sportowych, w kt\u00f3rych dominowa\u0107 zacz\u0119\u0142y zjazdy, slalom, a p\u00f3\u017aniej r\u00f3wnie\u017c skoki narciarskie.<\/p>\n
Nie tylko Karkonosze<\/h2>\n
Atrakcyjno\u015b\u0107 karkonoskich stok\u00f3w, a tak\u017ce tych znajduj\u0105cych si\u0119 w Kotlinie K\u0142odzkiej powodowa\u0142a te\u017c, \u017ce nowe odmiany narciarstwa nie znajdowa\u0142y tu podatnego gruntu i nie cieszy\u0142y si\u0119 powodzeniem, a biegi narciarskie wci\u0105\u017c pozostawa\u0142y nie tylko najbardziej popularn\u0105, ale r\u00f3wnie\u017c najbardziej dost\u0119pn\u0105 form\u0105 narciarskich aktywno\u015bci.<\/p>\n
Przenie\u015bmy si\u0119 z Karkonoszy w Kotlin\u0119 K\u0142odzk\u0105 i Sudety Wschodnie. Ju\u017c w 1884 roku jeden z le\u015bniczych z okolic Stronia \u015al\u0105skiego sprawi\u0142 sobie podobno par\u0119 norweskich nart, kt\u00f3re pomaga\u0142y mu nie tylko w pracy, ale i w\u0119dr\u00f3wkach turystycznych. Na pewno czyni\u0142 to ju\u017c zim\u0105 1887 i 1888 roku, a wi\u0119c w tym samym czasie kiedy zaczynano porusza\u0107 si\u0119 na nartach w innych cz\u0119\u015bciach kraju. W tym samym czasie po drugiej stronie \u015anie\u017cnika le\u015bniczy Goebel usilnie zajmowa\u0142 si\u0119 propagowaniem sport\u00f3w zimowych, r\u00f3wnie\u017c narciarstwa.<\/p>\n
Na prze\u0142omie lat 80. i 90. XIX wieku narty pojawi\u0142y si\u0119 r\u00f3wnie\u017c w Ziele\u0144cu. Podobnie, niezale\u017cnie od tych epokowych w Sudetach wydarze\u0144, rzecz mia\u0142a si\u0119 w G\u00f3rach Sowich, gdzie narty pojawi\u0142y si\u0119 u jednego z mieszka\u0144c\u00f3w Walimia. W rejonie Ludwikowic i \u015awierk\u00f3w pionierem narciarstwa by\u0142 miejscowy proboszcz. Silnym o\u015brodkiem sport\u00f3w zimowych staj\u0105 si\u0119 Duszniki-Zdr\u00f3j. Kluby i zrzeszenia narciarskie powstaj\u0105 wsz\u0119dzie, jedno po drugim, od Wroc\u0142awia, przez Wa\u0142brzych i K\u0142odzko po Jeleni\u0105 G\u00f3r\u0119. W g\u00f3rach wytycza si\u0119 szlaki i buduje schroniska narciarskie.<\/p>\n
![\"images](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/images_7.jpg\")
<\/p>\n
Od po\u0142owy lat dwudziestych ubieg\u0142ego wieku rozgrywano w Dusznikach-Zdroju Bieg Militarny \u2013 zawody z udzia\u0142em \u017co\u0142nierzy. Wojskowe patrole narciarskie wprowadzono w Niemczech na szerok\u0105 skal\u0119 w roku 1902, wi\u0119c powoli ten rodzaj narciarstwa ewoluowa\u0142 w stron\u0119 rywalizacji sportowej. Armia do\u015b\u0107 wcze\u015bnie przypi\u0119\u0142a narty i doceni\u0142a ich znaczenie. St\u0105d tak\u017ce potrzeba doskonalenia techniki, poprawy umiej\u0119tno\u015bci oraz rywalizacji.<\/p>\n
Cz\u0119sto \u017co\u0142nierze startowali w mundurach i z broni\u0105 na plecach, ale dopiero na mistrzostwach Niemiec w Szklarskiej Por\u0119bie dodano do rywalizacji strzelanie do celu. Tak narodzi\u0142a si\u0119 dyscyplina znana potem jako bieg patrolowy, kt\u00f3ry przekszta\u0142ci\u0142 si\u0119 w dzisiejszy biathlon. Oczywi\u015bcie pierwsze zawody, kt\u00f3re mogliby\u015bmy uzna\u0107 za prapocz\u0105tki biathlonu odby\u0142y si\u0119 w Norwegii w roku 1767. W ka\u017cdym razie biathlon do programu igrzysk olimpijskich trafi\u0142 w 1924 roku i mia\u0142o to miejsce w Chamonix.<\/p>\n
Tymczasem tu\u017c po I wojnie \u015bwiatowej w g\u00f3rskich rejonach Niemiec spor\u0105 popularno\u015b\u0107 zacz\u0119\u0142y zyskiwa\u0107 maratony narciarskie, a ich zwyci\u0119zcy s\u0142usznie zyskiwali miano bohater\u00f3w. Karkonoscy biegacze nale\u017celi do \u015bcis\u0142ej krajowej i europejskiej czo\u0142\u00f3wki, a dzi\u0119ki wsp\u00f3\u0142pracy i rywalizacji z czeskimi kolegami mogli bra\u0107 udzia\u0142 w zawodach, kt\u00f3re r\u00f3wnie\u017c dzi\u015b budz\u0105 podziw i niedowierzanie.<\/p>\n
Tak\u0105 imprez\u0105 by\u0142 na pewno zorganizowany 18 lutego 1906 roku si\u0142ami transgranicznego zrzeszenia narciarzy \u201eRiesengebirge” bieg narciarski na trasie Jested \u2013 \u015anie\u017cka na dystansie oko\u0142o 90 km.<\/p>\n
Wy\u015bcig\u00f3w na dystansie 50 km by\u0142o w\u00f3wczas sporo i organizowa\u0142y je lokalne kluby i organizacje turystyczne i narciarskie. Tego typu d\u0142ugodystansowe zawody narciarskie organizowano r\u00f3wnie\u017c w Masywie \u015anie\u017cnika (Mi\u0119dzyg\u00f3rze), a tak\u017ce w L\u0105dku i Dusznikach-Zdroju. Stale rozgrywano mistrzostwa \u015al\u0105ska na dystansie 50 km, kt\u00f3re zawsze odbywa\u0142y si\u0119 w Szklarskiej Por\u0119bie. W tej miejscowo\u015bci rozegrano r\u00f3wnie\u017c mistrzostwa Niemiec w biegach d\u0142ugodystansowych w 1941 roku.<\/p>\n
Je\u015bli chodzi o mistrzostwa \u015al\u0105ska w narciarstwie klasycznym, to odbywa\u0142y si\u0119 one oczywi\u015bcie w Karkonoszach (Szklarska Por\u0119ba, Karpacz), ale r\u00f3wnie\u017c w \u015awieradowie, Kamiennej G\u00f3rze, L\u0105dku, Dusznikach-Zdroju, a tak\u017ce Soko\u0142owsku.<\/p>\n
Natomiast najwi\u0119ksz\u0105 imprez\u0105 sportow\u0105 w dyscyplinach zimowych jak\u0105 rozegrano przed wojn\u0105 na Dolnym \u015al\u0105sku by\u0142y Niemieckie Igrzyska Zimowe. Odby\u0142y si\u0119 one w Karpaczu w 1930 roku. Jako wa\u017cn\u0105 ciekawostk\u0119 mo\u017cna te\u017c potraktowa\u0107 fakt, \u017ce Szklarska Por\u0119ba ubiega\u0142a si\u0119 o rol\u0119 gospodarza Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1936 roku i rywalizacj\u0119 t\u0119 przegra\u0142a z Garmisch-Partenkirchen \u2013 miejscowo\u015bci\u0105 pokonan\u0105 przez Karpacz w roku 1930.<\/p>\n
Pocz\u0105tek ko\u0144ca<\/h2>\n
Koniec lat trzydziestych i lata II wojny \u015bwiatowej to okres militaryzacji wielu dziedzin niemieckiego i sudeckiego \u017cycia. R\u00f3wnie\u017c sportu i wielu dyscyplin zimowych. Umiej\u0119tno\u015b\u0107 sprawnego poruszania si\u0119 na nartach w warunkach bojowych sprawi\u0142a, \u017ce do\u015b\u0107 szybko niemieckich narciarzy wcielano do armii, instruktorzy narciarscy szkolili specjalne jednostki przygotowane do walki w g\u00f3rach, a narciarstwo sta\u0142o si\u0119 aktywno\u015bci\u0105 strategiczn\u0105 o szczeg\u00f3lnym znaczeniu.<\/p>\n
Powoli te\u017c zanika\u0142o radosne i nieskr\u0119powane zjawisko w\u0119drowania na nartach, nie organizowano zawod\u00f3w, a piek\u0142o rozp\u0119tane przez Hitlera w Europie, zacz\u0119\u0142o poch\u0142ania\u0107 r\u00f3wnie\u017c Niemcy. Dosz\u0142o do tego, \u017ce zim\u0105 na prze\u0142omie 1941 i 42 roku zarz\u0105dzono powszechn\u0105 i obowi\u0105zkow\u0105 zbi\u00f3rk\u0119 sprz\u0119tu narciarskiego na potrzeby walcz\u0105cego na froncie wschodnim Wehrmachtu.<\/p>\n
Niemcy biednia\u0142y, otoczone przez Armi\u0119 Czerwon\u0105 oraz aliant\u00f3w i powoli zmierza\u0142y na skraj przepa\u015bci, drog\u0105 z kt\u00f3rej nie by\u0142o ju\u017c odwrotu. \u00d3wczesny \u015bwiat le\u017ca\u0142 ju\u017c w gruzach zmieciony przez niemiecki nazim i za chwil\u0119 mia\u0142 zosta\u0107 raz jeszcze brutalnie przemeblowany przez radziecki komunizm. Czy kto\u015b wtedy przejmowa\u0142 si\u0119 zakazem handlu nartami? Konieczno\u015bci\u0105 ich oddania na potrzeby wojska? Czy kto\u015b mia\u0142 si\u0142\u0119 marzy\u0107 o narciarskiej wycieczce z \u015bwie\u017cym g\u0142\u0119bokim puchu? O rywalizacji w narciarskim maratonie?<\/p>\n
![\"soko\u0142owsko\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/sokolowsko.jpg\")
<\/p>\n
Ko\u0144czy\u0142a si\u0119 pewna epoka, a kolejna si\u0119 zaczyna\u0142a. Wkr\u00f3tce sudeccy Niemcy i karkonoscy g\u00f3rale mieli opu\u015bci\u0107 swoje domy, a na Ziemie Odzyskane ci\u0105gn\u0119li ze wszystkich stron Polacy szukaj\u0105cy swojego nowego miejsca na ziemi. I po paru, mo\u017ce parunastu latach, kt\u00f3ry\u015b z nich znajdzie w piwnicy zakurzone drewniane narty, wyjdzie z nimi na \u015bnieg i mr\u00f3z i rozpocznie nowy rozdzia\u0142 tej historii. Ale to ju\u017c temat na zupe\u0142nie inn\u0105 opowie\u015b\u0107…<\/p>\n
Podczas pisania tego tekstu korzysta\u0142em z ksi\u0105\u017cki Tomasza Przerwy „Mi\u0119dzy l\u0119kiem i zachwytem. Sporty zimowe w \u015bl\u0105skich sudetach i ich znaczenie dla regionu (do 1945 r.) Oficyna Wydawnicza ATUT, Wroc\u0142aw 2012<\/em><\/span><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Karkonoskie narciarstwo, po pionierskich pocz\u0105tkach XIX wieku, obfituj\u0105cych w zar\u00f3wno w sukcesy jak i niepowodzenia, okrzep\u0142o i z roku na rok zbiera\u0142o coraz wi\u0119ksz\u0105 grup\u0119 entuzjast\u00f3w. Jak to si\u0119 sta\u0142o, \u017ce zamiast pozosta\u0107 domen\u0105 w\u0105skiego grona najbardziej wytrwa\u0142ych amator\u00f3w, sta\u0142o si\u0119 tak popularne w Sudetach?<\/p>\n","protected":false},"author":1551,"featured_media":6778,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[9],"tags":[1108,866,143],"class_list":["post-1307","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-z-zycia","tag-historia-narciarstwa","tag-karkonosze","tag-sudety"],"acf":[],"yoast_head":"\n