Historia i tradycja, ale tak\u017ce kultura i r\u00f3\u017cnego rodzaju zachowania oraz mechanizmy spo\u0142eczne sprzyjaj\u0105 Norwegom. Sprzyja im tak\u017ce klimat i po\u0142o\u017cenie geograficzne, cho\u0107 to chyba nie jest podstawowy argument w dyskusji „dlaczego oni mog\u0105, a my nie mo\u017cemy”…<\/p>\n
Spr\u00f3bujemy zatem przyjrze\u0107 si\u0119 jak wygl\u0105da norweska rzeczywisto\u015b\u0107 dotycz\u0105ca masowego narciarstwa biegowego. <\/p>\n
Birkebeiner i ucieczka kr\u00f3la H\u00e5kona<\/h2>\n
Pierwszy bieg narciarski rozegrano w Norwegii w 1767 roku i w\u0142a\u015bciwie na tej informacji mogliby\u015bmy ten artyku\u0142 zako\u0144czy\u0107, bo ta data i zwi\u0105zane z ni\u0105 nast\u0119pstwa, zdaj\u0105 si\u0119 wyczerpuj\u0105co odpowiada\u0107 na wszystkie interesuj\u0105ce nas zagadnienia…<\/p>\n
W ka\u017cdym razie dzi\u015b najwi\u0119kszy i najbardziej znany na \u015bwiecie norweski bieg narciarski to Birkebeinerrenet, rozgrywany na trasie mi\u0119dzy Lillehammer a Ren\u0105.<\/p>\n
![\"birke](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/birke_smar.jpg\")
<\/p>\n
Niby nic – wsz\u0119dzie s\u0105 takie biegi, ale niewiele z nich jest tak g\u0142\u0119boko osadzonych w narodowej kulturze i historii. Bieg ten odbywa si\u0119 w rocznic\u0119 wydarzenia z roku 1206 (!), kiedy to dw\u00f3ch brodatych Wiking\u00f3w Torstein Skevla i Skjervald Skrukka ze stronnictwa Birkebeiner uratowa\u0142o od wielce prawdopodobnej \u015bmierci ma\u0142ego kr\u00f3la Norwegii Hakona, uciekaj\u0105c z nim na nartach przed walcz\u0105cymi o tron frakcjami. Scena tej ucieczki i biegu utrwalona zosta\u0142a w norweskiej sztuce wielokrotnie. Widnieje nawet w logo jednej z najbardziej znanych norweskich narciarskich i outdoorowych marek.<\/p>\n
![\"Hakon](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/Hakon_1206.jpeg\")
<\/p>\n
Bieg we wsp\u00f3\u0142czesnym kszta\u0142cie, na dystansie 54 km, odbywa si\u0119 od roku 1932 i co roku gromadzi po kilkana\u015bcie tysi\u0119cy uczestnik\u00f3w, a miejsc na starcie jest oczywi\u015bcie o wiele mniej ni\u017c ch\u0119tnych. I pewnie r\u00f3wnie\u017c w tej opowie\u015bci tkwi geneza powszechno\u015bci norweskiego narciarstwa.<\/p>\n
Mo\u017cemy sobie wyobra\u017ca\u0107, \u017ce Norwegia pokryta jest dos\u0142ownie paj\u0119czyn\u0105 narciarskich szlak\u00f3w, po kt\u00f3rych porusza\u0107 si\u0119 mo\u017cna r\u00f3wnie\u017c podczas d\u0142ugich godzin polarnej nocy, poniewa\u017c cz\u0119\u015b\u0107 z nich jest o\u015bwietlona. Mo\u017cemy si\u0119 domy\u015bla\u0107, \u017ce s\u0105 to szlaki spacerowe, le\u015bne i trudniejsze – g\u00f3rskie, i \u017ce ka\u017cdy znajdzie tak\u0105 tras\u0119 jaka mu w danej chwili odpowiada. Mo\u017cemy przypuszcza\u0107, \u017ce kto\u015b dba i utrzymuje sie\u0107 le\u015bnych i g\u00f3rskich chat, w kt\u00f3rych mo\u017cna wygodnie nocowa\u0107 podczas wielodniowych narciarskich wypraw. \u017be \u015bwietnie zorganizowany publiczny transport dowiezie nas i nasze narty w dowolne miejsce przy narciarskim szlaku.<\/p>\n
System, ludzie, tradycja, wychowanie<\/h2>\n
Mo\u017cemy to wszystko sobie wyobra\u017ca\u0107, ale taka jest w Norwegii rzeczywisto\u015b\u0107, a raczej jej ma\u0142a cz\u0119\u015b\u0107. Jest oczywi\u015bcie instytucja, kt\u00f3ra koordynuje t\u0119 infrastruktur\u0119 i w zasadzie zarz\u0105dza tego rodzaju narciarstwem biegowym w Norwegii (DNT – Den Norske Turistforening), jest norweski zwi\u0105zek narciarski Norges Skiforbund, ale s\u0105 te\u017c przede wszystkim ludzie – biegacze, tury\u015bci, kluby, rodziny, grupy, szko\u0142y i przedszkola.<\/p>\n
– Mieszkaj\u0105c w po\u0142udniowym Oslo mia\u0142em w mojej dzielnicy prawie 300 km przygotowanych tras<\/em> – opowiada Rafa\u0142 Rybakiewicz – alpinista, narciarz, norweski ratownik wysokog\u00f3rski, prezes Klubu Wysokog\u00f3rskiego w Oslo, od lat mieszkaj\u0105cy w Norwegii. – Ponad 100 km by\u0142o o\u015bwietlonych. Teraz mieszkam w male\u0144kiej wiosce 40 km od Oslo. Mamy tu 15 km tras ratrakowanych przez sympatycznego rolnika z s\u0105siedztwa. Zreszt\u0105 go\u015b\u0107 wieczorami biega razem z nami…<\/em><\/p>\n Jaka jest \u0142\u0105czna d\u0142ugo\u015b\u0107 wszystkich utrzymywanych od listopada do maja tras w Norwegii? Ci\u0119\u017cko znale\u017a\u0107 tak\u0105 informacj\u0119, ale nie jestem do ko\u0144ca pewien czy da si\u0119 to w stu procentach zweryfikowa\u0107. Mamy trasy utrzymywane przez DNT, przez o\u015brodki narciarskie, gminy itp. Mamy znane szlaki d\u0142ugodystansowe, jak s\u0142ynny Szlak Trolii z H\u00f8vringen do Lillehammer. Ile jest natomiast szlak\u00f3w wydeptanych, tras odwiedzanych spontanicznie, robionych przez grupy znajomych, kluby i stowarzyszenia? Tego pewnie nie wie nikt.<\/p>\n Wchodz\u0119 wi\u0119c na stron\u0119 www.skisporet.no. Widz\u0119 map\u0119 Norwegii z g\u0119st\u0105 siatk\u0105 kolorowych kwadracik\u00f3w. Wybieram na chybi\u0142 trafi\u0142. O\u015brodek Narciarski Vaset. Powi\u0119kszam map\u0119 i po chwili mam map\u0119 wszystkich tras, aktualny stan, prognoz\u0119 pogody i informacj\u0119, \u017ce na tym terenie jest 120 km tras. W innych miejscach podobnie.<\/p>\n Rafa\u0142 Rybakiewicz, kt\u00f3ry z racji swoich zainteresowa\u0144, ale te\u017c obowi\u0105zk\u00f3w, prowadzi zaj\u0119cia z dzie\u0107mi, podkre\u015bla \u017ce narciarstwo jest po prostu nieod\u0142\u0105cznym elementem norweskiej kultury i jednym z element\u00f3w narodowej norweskiej to\u017csamo\u015bci. M\u00f3wi wprost, \u017ce w norweskich reklamach nie wyst\u0119puj\u0105 d\u0142ugonogie i zgrabne modelki, ale starsi, wysportowani ludzie, kt\u00f3rzy p\u0142ywaj\u0105, biegaj\u0105, r\u0105bi\u0105 drewno i biegaj\u0105 na nartach. I tych samych ludzi widuje jak w\u0119druj\u0105 na nartach po za\u015bnie\u017conych chodnikach, za\u0142atwiaj\u0105c poranne sprawunki.<\/p>\n W norweskich szko\u0142ach jest co\u015b takiego jak „skidag” i „skiuke”, czyli dzie\u0144 i tydzie\u0144 na nartach, oczywi\u015bcie w ramach zaj\u0119\u0107 szkolnych.<\/p>\n Dzieci umawiaj\u0105 si\u0119 co chcia\u0142yby w trakcie tych zaj\u0119\u0107 robi\u0107, a opiekunowie – instruktorzy dbaj\u0105 o reszt\u0119. W najm\u0142odszych klasach s\u0105 to oczywi\u015bcie podstawy, nauka chodzenia i radzenia sobie na nartach, a p\u00f3\u017aniej ju\u017c bieganie. W gimnazjum s\u0105 zaj\u0119cia z narciarstwa alpejskiego, snowboardu, a potem dochodzi to tego r\u00f3wnie\u017c „topptur”, czyli elementy skiapinizmu.<\/p>\n W wi\u0119kszo\u015bci przypadk\u00f3w w szkole podstawowej pojawiaj\u0105 si\u0119 ju\u017c dzieci dobrze radz\u0105ce sobie na nartach, cho\u0107by dlatego \u017ce podobne zaj\u0119cia s\u0105 r\u00f3wnie\u017c w norweskich przedszkolach. Wyj\u0105tkiem s\u0105 w\u0142a\u015bciwie dzieci emigrant\u00f3w, w tym r\u00f3wnie\u017c polskich, kt\u00f3rzy, chc\u0105c nie chc\u0105c, pozostaj\u0105 jednak poza kr\u0119giem narciarskiej kulturowej to\u017csamo\u015bci. Zaj\u0119cia oczywi\u015bcie s\u0105 zr\u00f3\u017cnicowane – r\u00f3wnie\u017c w taki spos\u00f3b aby poziom si\u0119 wyr\u00f3wnywa\u0142.<\/p>\n Pami\u0119tajmy o tym, \u017ce to nie s\u0105 spontaniczne wyj\u015bcia na o\u015bnie\u017con\u0105 \u0142\u0105k\u0119 i korzystanie z nart z narciarskiego demobilu pod okiem nieprzygotowanych wychowawc\u00f3w. Dzieciaki maj\u0105 dost\u0119p do odpowiedniego sprz\u0119tu, wychodz\u0105 na bezpieczne i utrzymane trasy, a nauczyciele aktywnie w tych zaj\u0119ciach uczestnicz\u0105. W konstrukcji dni i tygodni narciarskich kryje si\u0119 pewna konsekwencja, cel i przemy\u015blany schemat.<\/p>\n Jako naturalne przyjmuje si\u0119 w Norwegii to, \u017ce dzieci i m\u0142odzie\u017c zmieniaj\u0105 narciarskie zainteresowania, i \u017ce maluchy naj\u0142atwiej jest wsadzi\u0107 na bieg\u00f3wki aby oswaja\u0107 je z nartami. Starsze dzieci i m\u0142odzie\u017c ch\u0119tniej przesiadaj\u0105 si\u0119 na np. na snowboard albo chc\u0105 pobawi\u0107 si\u0119 we freeride.<\/p>\n Przechodz\u0105c p\u0142ynnie przez wszystkie narciarskie dyscypliny, norweski narciarz jest nies\u0142ychanie wszechstronny. Wida\u0107 to zreszt\u0105 przede wszystkim u norweskich biegaczy – wi\u0119kszo\u015b\u0107 z nich ma przesz\u0142o\u015b\u0107 zjazdow\u0105, s\u0105 \u015bwietnymi alpejczykami, a Marit Bjoergen ma za sob\u0105 epizod w alpejskiej juniorskiej kadrze Norwegii.<\/p>\n Ale i tak to tras biegowych jest w Norwegii wi\u0119cej ni\u017c zjazdowych.<\/p>\n Rafa\u0142 jako instruktor ma do czynienia z m\u0142odszymi dzie\u0107mi w ramach skidag i skiuke i wtedy zabiera je na narty biegowe: – Oczywi\u015bcie najlepiej wci\u0105gn\u0105\u0107 dzieci do zabawy \u017ceby osi\u0105gn\u0105\u0107 za\u0142o\u017cony cel <\/em>-opowiada. – Wszystkie dzieci znaj\u0105 histori\u0119 wypraw arktycznych, wci\u0105gamy je wi\u0119c w takie zabawy. Wybieramy zamarzni\u0119te, pokryte \u015bniegiem jezioro i na jego \u015brodku wyznaczamy Biegun Po\u0142udniowy. Dzieci i ja to wyprawa Amundsena, a nauczyciele to wyprawa Scotta i z dw\u00f3ch r\u00f3\u017cnych stron ruszamy na zdobycie bieguna. Ci\u0105gniemy za sob\u0105 sprz\u0119t biwakowy, namioty, \u015bpiwory itp. Po drodze rozbijamy ob\u00f3z, uczymy si\u0119 biwakowa\u0107 w zimowych warunkach, topi\u0107 \u015bnieg na maszynce do gotowania, jemy razem obiad, a dzieci aktywnie w tych czynno\u015bciach uczestnicz\u0105. Taka jest idea tych zaj\u0119\u0107.<\/em><\/p>\n Dzieci s\u0142uchaj\u0105 opowie\u015bci o g\u00f3rskich wyprawach, uczymy je zasad bezpiecze\u0144stwa i radzenia sobie w takich warunkach. Cz\u0119sto pozorujemy wypadki, pokazujemy co to s\u0105 odmro\u017cenia i jak ich unika\u0107, a je\u015bli si\u0119 pojawi\u0105, jak si\u0119 zachowa\u0107, uczymy je jak ratowa\u0107 osob\u0119 mocno wych\u0142odzon\u0105 – nauczyciel geografii zwykle \u015bwietnie wciela si\u0119 w t\u0119 rol\u0119<\/em> – \u015bmieje si\u0119 Rafa\u0142.<\/p>\n – Potem zwijamy ob\u00f3z i ruszamy dalej. Poruszamy temat lawin, uczymy si\u0119 co robi\u0107 w razie zagini\u0119cia, jak organizowa\u0107 poszukiwania i jak powinna zachowywa\u0107 si\u0119 osoba zaginiona. Np. tego \u017ceby przed wej\u015bciem do wykopanej w\u0142asnor\u0119cznie jamy \u015bnie\u017cnej wbi\u0107 na krzy\u017c swoje narty i powiesi\u0107 na nich co\u015b jaskrawego. No i tak si\u0119 sk\u0142ada, \u017ce mimo tych wszystkich przystank\u00f3w i przyg\u00f3d, zawsze docieramy na biegun oznaczony moj\u0105 wysok\u0105 na 3,6 m sond\u0105 lawinow\u0105 zaopatrzon\u0105 w chor\u0105giewk\u0119, przed wypraw\u0105 Scotta!<\/em><\/p>\n W g\u00f3rskich i odludnych obszarach Norwegii zdarzaj\u0105 si\u0119 zagini\u0119cia dzieci, a bywaj\u0105 lata, w kt\u00f3rych wi\u0119cej os\u00f3b ginie w lawinach ni\u017c w wypadkach samochodowych. Gdy w g\u00f3rach Norwegii zaginie cz\u0142owiek, ratownicy ruszaj\u0105 do akcji, zak\u0142adaj\u0105c \u017ce maj\u0105 trzy dni czasu na jego odnalezienie. Dzieci te\u017c uczy si\u0119, \u017ce po tym czasie powinien pojawi\u0107 si\u0119 ratunek i taki system, polegaj\u0105cy na dobrym przygotowaniu obu stron, po prostu si\u0119 sprawdza. W skrajnym przypadku odnaleziono dziewi\u0119cioletni\u0105 dziewczynk\u0119 po pi\u0119ciu dniach. W dobrej formie, czekaj\u0105c\u0105 na ratownik\u00f3w w jamie \u015bnie\u017cnej, przed kt\u00f3r\u0105 na wbitych na krzy\u017c w \u015bnieg biegowych nartach powiewa\u0142 na wietrze kolorowy polar.<\/p>\n Bior\u0105c pod uwag\u0119 te i inne rozwi\u0105zania, tradycje i zwyczaje wprost z norweskiego podw\u00f3rka, inaczej chyba nale\u017cy spojrze\u0107 na dominacj\u0119 Norweg\u00f3w w biegach narciarskich. Je\u015bli przyjmiemy, \u017ce w Finlandii i Szwecji jest podobnie, to rywalizacja ze Skandynawi\u0105 kogokolwiek na jakimkolwiek narciarskim poziomie b\u0119dzie bardzo trudna.<\/p>\n Przeci\u0119tny obywatel Norwegii wyrasta w czym\u015b, co \u015bmia\u0142o mo\u017cna nazwa\u0107 ludow\u0105 kultur\u0105 narciarsk\u0105. Narty biegowe s\u0105 obecne w \u017cyciu tych ludzi, w mediach, w historii i kulturze. Powiedzie\u0107, \u017ce na nartach w Norwegii biegaj\u0105 wszyscy, to oczywi\u015bcie przesada, ale chyba tak w\u0142a\u015bnie jest, mimo tego \u017ce m\u0142odym si\u0119 cz\u0119sto nie chce, doro\u015bli s\u0105 zm\u0119czeni, musz\u0105 zaj\u0105\u0107 si\u0119 czym\u015b innym itd.<\/p>\n Nawet w kilku tomach kryminalnej sagi Jo Nesbo o komisarzu Harrym Hole pojawiaj\u0105 si\u0119 g\u00f3ry i narty biegowe, a korzysta z nich w spos\u00f3b naturalny nawet sam komisarz, kt\u00f3ry raczej wola\u0142by zapali\u0107 kolejnego papierosa i wyzwoli\u0107 si\u0119 alkoholowego na\u0142ogu. To mi\u0119dzy innymi pokazuje jak bardzo narty s\u0105 wpisane w norwesk\u0105 rzeczywisto\u015b\u0107.<\/p>\n Zwi\u0105zki z nartami mog\u0105 by\u0107 lu\u017aniejsze lub bardziej bezpo\u015brednie i \u015bcis\u0142e, jednak jest to co\u015b co w jaki\u015b spos\u00f3b Norweg\u00f3w okre\u015bla. Je\u015bli istnieje co\u015b co \u0142\u0105czy Polak\u00f3w, co\u015b co sprawia, \u017ce czujemy si\u0119 jednym narodem i spo\u0142ecze\u0144stwem, co\u015b co sprawia, \u017ce inni od razu nas z tym zjawiskiem kojarz\u0105, to w przypadku Norwegii tym czym\u015b s\u0105 w\u0142a\u015bnie narty.<\/p>\n Dobrze jest u\u015bwiadomi\u0107 sobie, \u017ce droga do sportowego treningu, a potem do wymarzonych sukces\u00f3w jest tak samo d\u0142uga jak w innych krajach i w innych dyscyplinach, a rywalizacj\u0119 t\u0119 wygrywaj\u0105 jednostki najbardziej zdeterminowane, zmotywowane, utalentowane i wybitne. Jednak w\u0142a\u015bnie podczas szkolnych skidag, w trakcie spokojnych i beztroskich spacer\u00f3w i zabaw da si\u0119 ju\u017c dostrzec dzieciaki, kt\u00f3re wykazuj\u0105 wi\u0119ksze zainteresowanie nartami od innych, kt\u00f3re czuj\u0105 si\u0119 na nartach najpewniej i najszybciej przyswajaj\u0105 sobie nowe umiej\u0119tno\u015bci. Instruktorzy, tacy jak Rybakiewicz, wsp\u00f3lnie z nauczycielami i lekarzem szkolnym, kt\u00f3ry dysponuje aktualnymi wynikami r\u00f3\u017cnego rodzaju bada\u0144 ma\u0142ych Norweg\u00f3w, wy\u0142awiaj\u0105 wybijaj\u0105ce si\u0119 dzieci, a te, je\u015bli chc\u0105, w\u0119druj\u0105 w r\u0119ce do\u015bwiadczonych norweskich trener\u00f3w, korzystaj\u0105c ze wszystkich dost\u0119pnych mo\u017cliwo\u015bci treningowych jakie daje im norweska infrastruktura, trasy i przyroda.<\/p>\n Do niedawna najstarsza kategoria wiekowa w biegach narciarskich w Norwegii to kategoria 82 – dla os\u00f3b powy\u017cej 82. roku \u017cycia.<\/p>\n Narciarzy w tej kategorii by\u0142o tak du\u017co, \u017ce stworzono kolejn\u0105 – dla wszystkich powy\u017cej dziewi\u0119\u0107dziesi\u0105tego roku \u017cycia. Jednak wci\u0105\u017c na zawodach walczy\u0142o w niej po kilkudziesi\u0119ciu narciarzy, wi\u0119c stworzono jeszcze jedn\u0105 – kategori\u0119 96.<\/p>\n Kilka lat temu zwyci\u0119zca biegu Birkebeiner w kategorii M90, zapytany o wra\u017cenia z trasy, odpowiedzia\u0142: „W 1938 by\u0142o gorzej, wia\u0142o i rzuca\u0142o \u015bniegiem, widoczno\u015bci nic, a teraz to naprawd\u0119 jest fajnie…”<\/p>\n *Ka\u017cdy Norweg rodzi si\u0119 z nartami na nogach<\/p>\n <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Norwegia zdominowa\u0142a biegi narciarskie. Sk\u0105d bierze si\u0119 fenomen norweskiego narciarstwa? Jak bardzo jest ono popularne i powszechne? Jak g\u0142\u0119boko tkwi w norweskiej historii, kulturze i tradycji? Czy jest jaka\u015b szansa, \u017ceby upowszechni\u0107 narciarstwo biegowe w Polsce w stopniu por\u00f3wnywalnym? Postaramy si\u0119 opowiedzie\u0107 o r\u00f3\u017cnicach, kt\u00f3re nas dziel\u0105, jak to wszystko zim\u0105 w Norwegii wygl\u0105da i sk\u0105d w og\u00f3le si\u0119 wzi\u0119\u0142o…<\/p>\n","protected":false},"author":1551,"featured_media":6804,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[9],"tags":[1039,1045,297,1416],"class_list":["post-1322","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-z-zycia","tag-birkebeinerrennet","tag-narciarstwo-biegowe","tag-norwegia","tag-system-szkolenia"],"acf":[],"yoast_head":"\n![\"norge](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/norge_2.jpg\")
<\/p>\n![\"przyk\u0142ad](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/przyklad_owa_mapka_tras.jpg\")
<\/p>\nDzieci zdobywaj\u0105 Biegun Po\u0142udniowy<\/h2>\n
![\"skiuke-06-032\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/skiuke-06-032.jpg\")
<\/p>\n![\"norwegia\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/norwegia.jpg\")
<\/p>\nNarty to jednak co\u015b wi\u0119cej<\/h2>\n
![\"birke](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/birke_2.jpg\")
<\/p>\nB\u0119dzie kategoria dla stulatk\u00f3w?<\/h2>\n
![\"dziadek](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2016\/02\/dziadek_norge.jpg\")
<\/p>\n