![\"\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2020\/03\/3.skigo_.jpg\")
<\/p>\nLek na ca\u0142e z\u0142o okaza\u0142 si\u0119 nie mniejszym z\u0142em. Tak mo\u017cna podsumowa\u0107 ostatnie regulacje Unii Europejskiej i FIS, dotycz\u0105ce kwas\u00f3w prefluorooktanowych (PFOA) stosowanych od trzydziestu lat w smarach narciarskich. To w\u0142a\u015bnie owe zwi\u0105zki fluoru z w\u0119glowodorem sprawiaj\u0105, \u017ce Twoje narty p\u0119dz\u0105 jak szalone. Wyja\u015bniamy, co tak naprawd\u0119 oznaczaj\u0105 nowe przepisy i jakich nale\u017cy spodziewa\u0107 si\u0119 zmian na rynku smar\u00f3w.<\/p>\n
Pami\u0119tam pewien dreszczyk podniecenia dobre osiem lat temu, gdy m\u00f3j domowy serwismen powiedzia\u0142, \u017ce na Jizersk\u0105 50 i Bieg Piast\u00f3w posmarujemy narty tajemniczym HF-em. Nie wiedzieli\u015bmy wtedy, \u017ce przy nak\u0142adaniu smar\u00f3w z fluorem trzeba si\u0119 zabezpiecza\u0107. Nie wiedzieli\u015bmy, jak ten HF dok\u0142adnie dzia\u0142a \u2013 mia\u0142 pono\u0107 sprawi\u0107, \u017ce narty b\u0119d\u0105 jecha\u0107 szybciej. Faktycznie, jecha\u0142y. Przez kolejne lata kostki drogiego HF-u przele\u017ca\u0142y w naszej skrzyneczce na smary, bo wraz z przeprowadzk\u0105 w Tatry, przerzucili\u015bmy si\u0119 na narty backcountry, na kt\u00f3rych zbyt szybka jazda bywa bardziej przeszkod\u0105 ni\u017c zalet\u0105.<\/p>\n
Gdy my pierwszy raz eksperymentowali\u015bmy z HF-em (smarem o wysokiej zawarto\u015bci fluoru), producenci smar\u00f3w ju\u017c od dw\u00f3ch lat wiedzieli, \u017ce w ci\u0105gu niespe\u0142na dekady w krajach Unii Europejskiej nie b\u0119dzie mo\u017cna produkowa\u0107 ani importowa\u0107 smar\u00f3w narciarskich, kt\u00f3re zawieraj\u0105 PFOA zwane \u201ewiecznymi chemikaliami”.<\/p>\n
<\/p>\n
Chodzi tu zw\u0142aszcza o prefluorow\u0119glowodory C8, czyli takie, kt\u00f3re maj\u0105 osiem w pe\u0142ni fluorowanych atom\u00f3w w\u0119gla. Taka struktura sprawia, \u017ce s\u0105 one wyj\u0105tkowo odporne na dzia\u0142anie wody i bardzo trwa\u0142e. Smary z fluorem zabezpiecza\u0142y zatem \u015blizg przed wilgoci\u0105, kt\u00f3ra spowalnia jazd\u0119 i d\u0142ugo utrzymywa\u0142y si\u0119 na narcie. Ta sama substancja wykorzystywana jest m.in. w wodoodpornych materia\u0142ach, pude\u0142kach do da\u0144 na wynos, nici dentystycznej czy naczyniach z teflonem. Ten ostatni trafi\u0142 zreszt\u0105 do \u201eKsi\u0119gi Rekord\u00f3w Guinnessa” jako najbardziej \u015bliski materia\u0142 na \u015bwiecie. W \u015bwiecie sportu wyczynowego, gdzie liczy si\u0119 ka\u017cda sekunda i narty p\u0119dz\u0105ce nawet w mokrych warunkach \u2013 substancja jak z bajki.<\/p>\n
Pocz\u0105tkowo unijna dyrektywa mia\u0142a wej\u015b\u0107 w \u017cycie w 2017 r., ale nie wesz\u0142a. Ostatecznie zacznie obowi\u0105zywa\u0107 4 czerwca 2020 r. By\u0107 mo\u017ce wszystko przebieg\u0142oby bez wi\u0119kszego szumu, gdyby nie FIS, kt\u00f3ry pod koniec listopada 2019 r. dola\u0142 oliwy do ognia. Mi\u0119dzynarodowa Federacja Narciarska og\u0142osi\u0142a bowiem, \u017ce ze wzgl\u0119du na \u201enegatywny wp\u0142yw na \u015brodowisko i zdrowie” od sezonu 2020\/2021 we wszystkich narciarskich dyscyplinach obowi\u0105zywa\u0107 b\u0119dzie zakaz stosowania fluorowych smar\u00f3w z frakcj\u0105 C8 oraz… C6. Ta druga ma w \u0142a\u0144cuchu \u201etylko” sze\u015b\u0107 cz\u0105stek, wi\u0119c szybciej si\u0119 rozk\u0142ada i teoretycznie powinna by\u0107 mniej szkodliwa. Teoretycznie, bo Europejska Agencja Chemikali\u00f3w (ECHA) okre\u015bli\u0142a C6 \u201esubstancj\u0105 wzbudzaj\u0105c\u0105 szczeg\u00f3lnie du\u017ce obawy ze wzgl\u0119du na swoje bardzo trwa\u0142e i bioakumuluj\u0105ce w\u0142a\u015bciwo\u015bci”.<\/p>\n
![\"\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2020\/03\/1.ika_.jpg\")
<\/p>\n
Andrzej Marasek, przedstawiciel polskiej firmy IKA produkuj\u0105cej smary przyznaje, \u017ce ten \u201edobry” fluor te\u017c szkodzi: \u201eFluor jest fluorem. Tylko jeden jest bardziej toksyczny, drugi mniej”. Tadeusz Niebudek z Toko wyja\u015bnia z kolei, \u017ce \u201eC6 to jedna stutysi\u0119czna obj\u0119to\u015bci poprzedniego sk\u0142adnika fluorowego, czyli C8. Jego zawarto\u015b\u0107 jest na tyle \u015bladowa, \u017ce zosta\u0142a przez Uni\u0119 zaakceptowana<\/em>„. Nieoficjalnie m\u00f3wi si\u0119 jednak, \u017ce w Unii Europejskiej produkcja C6 zostanie zakazana w 2022 r. Wida\u0107 dzia\u0142ania FIS nie bior\u0105 si\u0119 znik\u0105d.<\/p>\n No dobrze, ale co to wszystko zmienia dla nas, amator\u00f3w? Na razie niewiele. Unijna dyrektywa zabrania po 4 czerwca produkcji smar\u00f3w z PFOA, ale biegacze amatorzy wci\u0105\u017c mog\u0105 u\u017cywa\u0107 smar\u00f3w fluorowych, a firmy i sklepy wci\u0105\u017c mog\u0105 sprzedawa\u0107 magazynowe zapasy. O tym, \u017ce troch\u0119 jeszcze ich zosta\u0142o, mo\u017cna by\u0142o przekona\u0107 si\u0119 cho\u0107by w strefie EXPO na Biegu Piast\u00f3w, gdzie wci\u0105\u017c dost\u0119pna by\u0142a ca\u0142a gama produkt\u00f3w z fluorem.<\/p>\n By\u0107 mo\u017ce w przysz\u0142ym sezonie spadnie nieco cena do\u015b\u0107 drogich smar\u00f3w fluorowych. W ko\u0144cu nie b\u0119d\u0105 mog\u0142y by\u0107 stosowane na zawodach FIS. Z drugiej strony wci\u0105\u017c zostaj\u0105 tysi\u0105ce biegaczy, kt\u00f3rzy startuj\u0105 w biegach d\u0142ugodystansowych, a tych regulacje nie obejmuj\u0105, za to smar, kt\u00f3ry da dobr\u0105 jazd\u0119 na ca\u0142ej d\u0142ugo\u015bci 50, 70 czy 90 km zawsze jest w cenie. Wyprzeda\u017c zapas\u00f3w ma ju\u017c za sob\u0105 Toko. \u201eToko to Szwajcarzy, dla nich ekologia zawsze by\u0142a bardzo istotna. Firma od 8 lat przygotowywa\u0142a si\u0119 do zmiany smar\u00f3w. Ju\u017c w zesz\u0142ym roku mieli\u015bmy obni\u017cone ceny HF-\u00f3w, by wyprzeda\u0107 zapasy i w nowy rok wej\u015b\u0107 z ca\u0142kowicie now\u0105 kolekcj\u0105. Tak te\u017c si\u0119 sta\u0142o<\/em>” \u2013 m\u00f3wi Niebudek.<\/p>\n Elephant Pro Sport – dystrybutor smar\u00f3w Toko w Polsce<\/strong><\/p>\n „W kontek\u015bcie fluor\u00f3w trzeba rozpatrywa\u0107 dwie rzeczy: sport i narciarstwo powszechne. W sporcie nie ma kompromis\u00f3w, liczy si\u0119 tylko wynik. Wszystkie inne aspekty zawsze by\u0142y odsuwane na bok, bo liczy\u0142o si\u0119 to, kto wygra. Natomiast \u015bwiadomo\u015b\u0107 tego, \u017ce fluor jest szkodliwy, jest powszechna od czas\u00f3w, gdy wycofano go z past do z\u0119b\u00f3w czy fluoryzowania wody do picia. Je\u015bli chodzi o Uni\u0119 Europejsk\u0105, nie ma odwrotu, tu wszystko b\u0119dzie sz\u0142o w kierunku eko. Pytanie tylko, na ile \u2013 jako wsp\u00f3lnota europejska \u2013 wychodzimy przed szereg w stosunku do kraj\u00f3w, kt\u00f3re w UE nie s\u0105. Mam tu na my\u015bli Chiny czy Rosj\u0119, gdzie nie ma \u017cadnych dodatkowych ogranicze\u0144, je\u015bli chodzi o \u015brodowisko”.<\/span><\/p>\n<\/div>\n Tych z Was, kt\u00f3rzy sami przygotowuj\u0105 sobie narty do start\u00f3w, ucieszy zapewne wprowadzenie od przysz\u0142ego sezonu ekspresowych smar\u00f3w parafinowych w spreju. Ich aplikacja b\u0119dzie szybsza, \u0142atwiejsza i pono\u0107 zdrowsza, bo nie wymagaj\u0105 u\u017cycia \u017celazka i cyklinowania. B\u0119d\u0105 oczywi\u015bcie zgodne z unijn\u0105 regulacj\u0105 (czyli b\u0119d\u0105 zawiera\u0107 frakcj\u0119 C6), a niekt\u00f3re \u2013 zupe\u0142nie wolne od fluoru. W ko\u0144cu firmy produkuj\u0105ce smary nie zasypa\u0142y gruszek w popiele i ju\u017c opracowa\u0142y pierwsze alternatywy dla fluoru, kt\u00f3re \u2013 co wa\u017cne \u2013 nie daj\u0105 gorszych efekt\u00f3w. \u201eWed\u0142ug test\u00f3w laboratoryjnych nowe smary maj\u0105 t\u0119 sam\u0105 szybko\u015b\u0107. Trwa\u0142o\u015b\u0107 na \u015blizgu jest dok\u0142adanie taka sama. W Jakuszycach podczas bieg\u00f3w dw\u00f3ch naszych serwisant\u00f3w powiedzia\u0142o nawet, \u017ce jecha\u0142y lepiej ni\u017c poprzednie HF-y. My\u015bl\u0119 wi\u0119c, \u017ce tutaj nikt na tym nie straci, a zyskamy wszyscy, a przede wszystkim \u015brodowisko<\/em>” \u2013 m\u00f3wi Niebudek. Tak\u017ce IKA wyprodukowa\u0142a ju\u017c seri\u0119 trzech smar\u00f3w bez fluoru i r\u00f3wnie\u017c one, wed\u0142ug s\u0142\u00f3w Maraska, nie powinny by\u0107 wolniejsze.<\/p>\n Czy zatem, skoro uda\u0142o si\u0119 znale\u017a\u0107 zamienniki dla fluoru, cena nowych smar\u00f3w b\u0119dzie bardziej przyjazna dla portfela? \u201eU\u017cycie fluoru by\u0142o proste. By\u0142 to zwi\u0105zek powszechnie znany, powszechnie dost\u0119pny i najszybszy. Natomiast wytworzenie smar\u00f3w z nowych komponent\u00f3w jest znacznie dro\u017csze ni\u017c u\u017cycie fluoru, wi\u0119c ich cena powinna by\u0107 wy\u017csza. Pozostaje kwestia tego, czy producenci smar\u00f3w podnios\u0105 ceny tego nowego produktu, czy nie. Toko p\u00f3ki co utrzymuje te ceny na poziomie smar\u00f3w fluorowych<\/em>” \u2013 zdradza Tadeusz Niebudek. Inaczej widzi to Andrzej Marasek z IKA: \u201ePr\u00f3bujemy w tej chwili z 2-3 innymi sk\u0142adnikami i nie s\u0105dz\u0119, by by\u0142y dro\u017csze. My\u015bl\u0119, \u017ce cena b\u0119dzie ta sama albo b\u0119d\u0105 nawet ta\u0144sze od fluor\u00f3w<\/em>„.<\/p>\n Jakie mog\u0105 by\u0107 skutki cz\u0119stego kontaktu z wytwarzanym przemys\u0142owo fluorem? Mo\u017cna znale\u017a\u0107 informacje, \u017ce powoduje m.in. problemy z tarczyc\u0105, p\u0142odno\u015bci\u0105, uszkadza w\u0105trob\u0119, obni\u017ca odporno\u015b\u0107 i sprzyja powstawaniu nowotwor\u00f3w. Czyli mniej wi\u0119cej to samo, co cho\u0107by dym z polskich komin\u00f3w. W przypadku narciarstwa biegowego istotne wydaj\u0105 si\u0119 dwa aspekty: wp\u0142yw na cz\u0142owieka, kt\u00f3ry smaruje narty parafinami, proszkami czy myde\u0142kami z fluorem oraz to, jak smary, kt\u00f3re podczas biegu zostaj\u0105 na \u015bniegu, wp\u0142ywaj\u0105 na \u015brodowisko.<\/p>\n Skandynawskie badania z 2010 r. wykaza\u0142y, \u017ce serwismeni team\u00f3w startuj\u0105cych w pucharach \u015bwiata maj\u0105 \u015brednio 45 razy wi\u0119cej fluorocarbonu we krwi ni\u017c osoby, kt\u00f3re nie maj\u0105 nic wsp\u00f3lnego z biegami narciarskimi. I to mimo zabezpiecze\u0144 w postaci maski z zaawansowanymi filtrami i specjalnych system\u00f3w wentylacji w kabinach serwisowych. Najbardziej szkodliwe jest bowiem oddychanie oparami fluoru, kt\u00f3re powstaj\u0105 podczas obr\u00f3bki termicznej, czyli za pomoc\u0105 \u017celazka. A czy okazjonalne smarowanie nart HF-em dwa, trzy razy w sezonie przed startami te\u017c jest szkodliwe? \u201eW przypadku u\u017cywania smar\u00f3w fluorowych zawsze by\u0142o zalecenie, by by\u0142y one nak\u0142adane w dobrze wentylowanych pomieszczeniach i by osoba, kt\u00f3ra je nak\u0142ada, mia\u0142a mask\u0119 jako dodatkowe zabezpieczenie. Fluory zawsze by\u0142y i s\u0105 szkodliwe i trzeba chroni\u0107 si\u0119 przed ich oparami, natomiast jaka jest skala tej szkodliwo\u015bci w przypadku stosowania ich kilka razy w roku \u2013 nie jestem w stanie os\u0105dzi\u0107<\/em>” \u2013 m\u00f3wi Tadeusz Niebudek. Wydaje si\u0119, \u017ce problemem w przypadku amatora mo\u017ce by\u0107 to, \u017ce nawdychanie si\u0119 fluoru spod znaku C8 podczas smarowania bieg\u00f3wek mo\u017ce do\u0142o\u017cy\u0107 ziarnko do i tak cz\u0119stego kontaktu z PFOA w przedmiotach codziennego u\u017cytku. Tym bardziej, \u017ce smary fluorowe smarom fluorowym nier\u00f3wne.<\/p>\n Ciekawy eksperyment w tym zakresie przeprowadzi\u0142 niedawno norweski dziennik \u201eDagbladet”. Kupi\u0142 w sklepach 11 smar\u00f3w z fluorem, kt\u00f3re nast\u0119pnie zosta\u0142y przebadane w laboratorium chemicznym na uniwersytecie w Sztokholmie. Dziennik chcia\u0142 sprawdzi\u0107, czy i o ile przekroczony jest w nich limit zawarto\u015bci C8, ustalony przez Europejsk\u0105 Agencj\u0119 Chemikali\u00f3w na 25 nanogram\u00f3w na 1 gram. Laboratorium stwierdzi\u0142o, \u017ce warto\u015bci C8 by\u0142y \u015brednio 134 razy wy\u017csze ni\u017c dopuszcza wchodz\u0105ca w czerwcu dyrektywa. Jeden ze smar\u00f3w (pono\u0107 pochodzi\u0142 jeszcze z 2009 r. i nie powinien by\u0107 w og\u00f3le w sprzeda\u017cy), przekracza\u0142 dopuszczalne normy a\u017c 1215 razy!<\/p>\n przedstawiciel firmy IKA<\/strong><\/p>\n „Uwa\u017cam, \u017ce kilka lat temu smary posz\u0142y w z\u0142ym kierunku. Powinno si\u0119 je upro\u015bci\u0107 w sensie sk\u0142adnik\u00f3w. Podejrzewam jednak, \u017ce w sporcie wyczynowym nie pozb\u0119dziemy si\u0119 fluoru tak szybko. B\u0119d\u0105 sprawdzane narty, ale \u015bmiem w\u0105tpi\u0107, czy to jest w og\u00f3le do sprawdzenia na wi\u0119ksz\u0105 skal\u0119, zw\u0142aszcza w polskich warunkach. Kierunek jest jednak dobry. Jeste\u015bmy za tym, by pozby\u0107 si\u0119 fluoru i innych toksycznych zwi\u0105zk\u00f3w. Mam nadziej\u0119, \u017ce do tego dojdzie i upro\u015bcimy spraw\u0119”.<\/span><\/p>\n<\/div>\n Sporym problemem jest zanieczyszczenie fluorem wody w okolicach fabryk, w kt\u00f3rych wytwarza si\u0119 zwi\u0105zki PFOA. Tak sta\u0142o si\u0119 m.in. we w\u0142oskiej miejscowo\u015bci Trissino, gdzie mie\u015bci\u0142a si\u0119 fabryka Miteni produkuj\u0105ca m.in. smary zawieraj\u0105ce frakcj\u0119 C8. Wed\u0142ug raportu WHO z 2017 r. Miteni zatru\u0142 t\u0105 substancj\u0105 wod\u0119 pitn\u0105 dla ponad 12 tys. os\u00f3b. Powstaje zatem pytanie, jak kwasy prefluorooktanowe wp\u0142ywaj\u0105 na wody powierzchniowe oraz na gleb\u0119 na trasach narciarskich maraton\u00f3w, gdy w kr\u00f3tkim czasie pojawi si\u0119 na nich kilka tysi\u0119cy zawodnik\u00f3w, z czego przynajmniej po\u0142owa b\u0119dzie mia\u0142a na \u015blizgach HF-y? W 2014 r. sprawdzi\u0142 to Joakim Mesch z uniwersytetu w Uppsali. Po Biegu Waz\u00f3w pobra\u0142 trzy pr\u00f3bki: wod\u0119 z jeziora po\u0142o\u017conego z dala od trasy kultowego biegu, wod\u0119 z jeziora w pobli\u017cu trasy oraz \u015bnieg z niewielkiego zag\u0142\u0119bienia na trasie. Okaza\u0142o si\u0119, \u017ce w obydwu jeziorach st\u0119\u017cenie fluoru wynosi\u0142o od 0,6 do 2,3 nanograma na litr, za\u015b w stopionym \u015bniegu z trasy by\u0142o 21,9 nanograma. Dla por\u00f3wnania wody powierzchniowe w okolicach lotnisk czy baz wojskowych, gdzie cz\u0119sto stosowane s\u0105 pianki przeciwpo\u017carowe zawieraj\u0105 \u015brednio 1000 nanogram\u00f3w PFOA na litr. Wychodzi na to, \u017ce bieg\u00f3wkowe zanieczyszczenia tras to raptem jaka\u015b male\u0144ka cz\u0105steczka. Cho\u0107 i tu zapewne ziarnko do ziarnka… By\u0107 mo\u017ce wp\u0142yw jest jednak powa\u017cniejszy, skoro Vasaloppet zach\u0119ca na swojej stronie internetowej, by podczas wyboru smaru na bieg, my\u015ble\u0107 o konsekwencjach dla \u015brodowiska.<\/p>\n Zainteresowanym tematem polecam lektur\u0119 artyku\u0142u Billa Donahue’a w outsideonline.com<\/a> oraz Erika Mundahla w fasterskier.com<\/a><\/em><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Lek na ca\u0142e z\u0142o okaza\u0142 si\u0119 nie mniejszym z\u0142em. Tak mo\u017cna podsumowa\u0107 ostatnie regulacje Unii Europejskiej i FIS, dotycz\u0105ce kwas\u00f3w prefluorooktanowych (PFOA) stosowanych od trzydziestu lat w smarach narciarskich. To w\u0142a\u015bnie owe zwi\u0105zki fluoru z w\u0119glowodorem sprawiaj\u0105, \u017ce Twoje narty p\u0119dz\u0105 jak szalone. Wyja\u015bniamy, co tak naprawd\u0119 oznaczaj\u0105 nowe przepisy i jakich nale\u017cy spodziewa\u0107 si\u0119 zmian na rynku smar\u00f3w.<\/p>\n","protected":false},"author":15,"featured_media":9145,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[9],"tags":[540,1184,2011,1611,2010,2009,2008,2007,457,165],"class_list":["post-2042","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-z-zycia","tag-bieg-wazow","tag-fluor","tag-hf","tag-ika","tag-lf","tag-pfc-free","tag-pfc-regulation-2020","tag-pfoa","tag-smary","tag-toko"],"acf":[],"yoast_head":"\nAmatorzy w oparach fluoru<\/h2>\n
![\"\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2020\/03\/4.toko_.jpg\")
<\/p>\n\nTadeusz Niebudek<\/h4>\n
Bardzo z\u0142y czy tylko z\u0142y?<\/h2>\n
![\"\"](\"https:\/\/nabiegowkach.pl\/wp-content\/uploads\/2020\/03\/2.serwis-w-masce.jpg\")
<\/p>\nPFOA na Biegu Waz\u00f3w<\/h2>\n
\nAndrzej Marasek<\/h4>\n