{"id":989,"date":"2014-12-03T05:51:48","date_gmt":"2014-12-03T04:51:48","guid":{"rendered":"https:\/\/nabiegowkach.pl\/blog\/przychodzi-narciarz-do-lekarza-989\/"},"modified":"2024-03-26T10:07:51","modified_gmt":"2024-03-26T09:07:51","slug":"przychodzi-narciarz-do-lekarza","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/nabiegowkach.pl\/przychodzi-narciarz-do-lekarza-989\/","title":{"rendered":"Przychodzi narciarz do lekarza\u2026"},"content":{"rendered":"
Zazwyczaj przychodzi\u0142a baba, ale nie chc\u0119 nikogo dyskryminowa\u0107, moje felietony s\u0105 adresowane r\u00f3wnie\u017c do m\u0119\u017cczyzn. Poza tym spodziewam si\u0119, \u017ce s\u0142owo \u201ebaba” by\u0142oby dobrze odebrane tylko na \u015al\u0105sku, no mo\u017ce jeszcze na Podhalu. Czyli przychodzi narciarz do lekarza. Czasem przychodzi, czasem przybiega, dostaje \u201ezastrzyk w kolano” i biegnie dalej (my\u015bl\u0119 tu o bardzo konkretnym narciarzu), ale cz\u0119sto narciarz zostaje przywieziony…<\/p>\n
Skr\u0119cenie, zwichni\u0119cie, z\u0142amanie. Od takich s\u0142\u00f3w zaczynaj\u0105 si\u0119 diagnozy stawiane \u201eprzywiezionemu narciarzowi”. Je\u015bli ma szcz\u0119\u015bcie, to us\u0142yszy s\u0142owo st\u0142uczenie. Czy to wyra\u017cenia powszechnie znane? Lepiej lub gorzej zdefiniowane w podr\u0119cznikach przysposobienia obronnego, biologii, znane z harcerstwa i kilku innych okazji. Mimo tego, podczas zbierania wywiadu lekarskiego, pacjent zapytany o to, co si\u0119 sta\u0142o \u2013 cz\u0119sto odpowiada, a raczej wali tekstem: \u201ezwichn\u0105\u0142em kolano!”<\/p>\n
Po pierwsze na pytanie \u201eco si\u0119 sta\u0142o?” lekarz nie oczekuje diagnozy, poniewa\u017c od stawiania diagnozy jest on \u2013 lekarz (jasne !?). Oczekuje odpowiedzi typu: upad\u0142em zje\u017cd\u017caj\u0105c na nartach z \u201eSamolotu”. Je\u015bli lekarz nie jest z okolic Jeleniej G\u00f3ry, prosi o konsultacj\u0119 psychiatryczn\u0105 lub bada pacjentowi poziom etanolu… \u201ez samolotu?”<\/p>\n
Po drugie \u2013 i teraz ju\u017c bez \u017cart\u00f3w \u2013 zwichni\u0119cie stawu kolanowego jest czym\u015b, co ortopeda widuje kilka razy w \u017cyciu i modli si\u0119, aby nie zdarzy\u0142o si\u0119 na jego dy\u017curze. Oczywi\u015bcie nie ka\u017cde zwichni\u0119cie jest tak dramatyczne jak zwichni\u0119cie stawu kolanowego. Np. zwichni\u0119cia paliczk\u00f3w palc\u00f3w r\u0105k – cz\u0119sto nastawiane przez samego poszkodowanego, czy te\u017c zwichni\u0119cia stawu ramiennego (tzw. \u201ezwichni\u0119cia barku”) \u2013 chleb powszedni ostrego dy\u017curu. Og\u00f3lnie zwichni\u0119cie \u2013 to uraz stawu, w czasie kt\u00f3rego dochodzi do utraty kontaktu pomi\u0119dzy powierzchniami stawowymi i … tak ju\u017c zostaje, dop\u00f3ki si\u0119 nie (uwaga trudne s\u0142owo) zreponuje, czyli nastawi zwichni\u0119cia.<\/p>\n
Wa\u017cn\u0105 kwesti\u0105 jest r\u00f3\u017cnica pomi\u0119dzy zwichni\u0119ciem a skr\u0119ceniem, kt\u00f3re w mowie potocznej mylone jest ze zwichni\u0119ciem lub wr\u0119cz uto\u017csamiane i stosowane zamiennie. Skr\u0119cenie to uraz przede wszystkim wi\u0119zade\u0142, oczywi\u015bcie torebki stawowej, czasem \u201eprzy okazji” struktur wewn\u0105trzstawowych, rzadziej naczy\u0144 i nerw\u00f3w. Podczas skr\u0119cenia dochodzi do naci\u0105gni\u0119cia, naderwania lub\/i rozerwania wi\u0119zade\u0142. Przyczyn\u0105 jest uraz, kt\u00f3ry powoduje przekroczenie fizjologicznego zakresu ruchu i w konsekwencji uszkodzenie wi\u0119zade\u0142, kt\u00f3re mo\u017ce prowadzi\u0107 do niestabilno\u015bci stawu.<\/p>\n
Diagnoza stawiana jest na podstawie badania ortopedycznego (najwa\u017cniejsze), klasycznego rtg (wykluczenie z\u0142ama\u0144 lub zwichni\u0119\u0107!) oraz ewentualnie MRI (najdok\u0142adniejsze) lub USG (je\u015bli wi\u0119zad\u0142a s\u0105 dost\u0119pne w badaniu USG).<\/p>\n
W pierwszym etapie, zanim otrzyma si\u0119 pomoc lekarsk\u0105, bezpo\u015brednio po urazie obowi\u0105zuje zasada RICE.<\/p>\n
Oczywi\u015bcie w medycynie nic nie podlega matematycznym i \u015bcis\u0142ym zasadom poniewa\u017c zbyt wiele jest zmiennych stanowi\u0105cych o ko\u0144cowym rezultacie. Jedno jest pewne, w przeciwie\u0144stwie do kataru, niewielkie skr\u0119cenie np. stawu skokowego leczone wygoi si\u0119 w 3 tygodnie, nieleczone lub leczone \u017ale – w 3 miesi\u0105ce…<\/p>\n
Jest to definicja prosta i intuicyjna i …obowi\u0105zuje tylko niemedyk\u00f3w. My lekarze mamy trudniej, definicje s\u0105 troch\u0119 bardziej skomplikowane, nie b\u0119d\u0119 wi\u0119c wchodzi\u0142 w szczeg\u00f3\u0142y. Jak to w \u017cyciu, trzeba mie\u0107 szcz\u0119\u015bcie. Spo\u015br\u00f3d dziesi\u0105tk\u00f3w lokalizacji, typ\u00f3w i stopni skomplikowania z\u0142ama\u0144… lepiej aby z\u0142amanie nie by\u0142o otwarte tzn. z\u0142amana ko\u015b\u0107 nie przebi\u0142a sk\u00f3ry.<\/p>\n
Na rodzaj z\u0142amania nie mamy wp\u0142ywu, mamy wp\u0142yw na post\u0119powanie po urazie. Je\u015bli z\u0142amanie jest otwarte… Ko\u015bci przebijaj\u0105 sk\u00f3r\u0119, czasem spodnie … Poszkodowany krzyczy, przeklina, krew si\u0119 leje, czasem inne wydzieliny …
Teoria jest taka, aby zabezpieczy\u0107 ran\u0119 ja\u0142owym opatrunkiem i unieruchomi\u0107 z\u0142amanie na czas transportu wg zasady Pota (z\u0142amany odcinek + dwa s\u0105siaduj\u0105ce ze z\u0142amanym odcinkiem stawy).<\/p>\n
W profesjonalny spos\u00f3b pomocy udzieli grupa GOPR lub pluton Piechoty G\u00f3rskiej. Nikt inny nie jest raczej przygotowany na podobne zdarzenie w zimie, w g\u00f3rach. Co wi\u0119c zrobi\u0107? Je\u015bli poszkodowanemu ju\u017c nic nie zagra\u017ca (nie le\u017cy w strumieniu, na drodze itp.), zadzwoni\u0107 po pomoc i czeka\u0107.<\/p>\n
Trzeba mie\u0107 dzia\u0142aj\u0105cy telefon kom\u00f3rkowy i zna\u0107 numer! Warto uwzgl\u0119dni\u0107 fakt, \u017ce g\u00f3ry, to cz\u0119sto teren przygraniczny i np. podawany w Jakuszycach numer kom\u00f3rki ratownika dy\u017curnego b\u0119dzie wymaga\u0142 prefiksu +48 lub \u017ce kom\u00f3rka nie ma roamingu, masz kart\u0119 prepaidow\u0105 i tylko 2 z\u0142 na koncie, a bateria pad\u0142a na mrozie. Przyk\u0142ady mo\u017cna mno\u017cy\u0107, wszystkiego si\u0119 nie przewidzi, ale wcze\u015bniej mo\u017cna: uruchomi\u0107 roaming, na\u0142adowa\u0107 kom\u00f3rk\u0119, schowa\u0107 do wewn\u0119trznej \u201eciep\u0142ej” kieszeni, pozna\u0107 mi\u0119dzynarodowy numer ratunkowy, orientowa\u0107 si\u0119 w miejscu i czasie (mapa, GPS) itd. Survival to nie moja dzia\u0142ka, nie rozwijam bardziej tematu.<\/p>\n
Je\u015bli poszkodowanego trzeba ruszy\u0107 poniewa\u017c znajduje si\u0119 w miejscu niebezpiecznym np. zagro\u017conym lawin\u0105, le\u017cy w strumieniu lub jeste\u015bmy zdani na w\u0142asne si\u0142y (brak \u0142\u0105czno\u015bci), to przede wszystkim nale\u017cy okry\u0107 ran\u0119 czyst\u0105 tkanin\u0105 (zapasowa czysta! koszulka itp.) Chusteczki higieniczne s\u0105 wykluczone, namokn\u0105 wch\u0142aniaj\u0105c krew, rozpadn\u0105 si\u0119 i ci\u0119\u017cko je b\u0119dzie potem usun\u0105\u0107 z rany. Nie wolno wpycha\u0107 ko\u015bci do \u015brodka! Mo\u017cna lekko poci\u0105gn\u0105\u0107 ko\u0144czyn\u0119 w osi ko\u0144czyny, ale nie prostowa\u0107 na zasadzie zawiasa.<\/p>\n
Dalsze post\u0119powanie dotyczy wszystkich powa\u017cnych uraz\u00f3w ko\u0144czyn tzn. r\u00f3wnie\u017c \u201ezamkni\u0119tych z\u0142ama\u0144”, zwichni\u0119\u0107, skr\u0119ce\u0144 – zanim nie wykona si\u0119 rtg, nie wiadomo z czym mamy do czynienia. Ko\u0144czyn\u0119 doln\u0105 nale\u017cy unieruchomi\u0107 przywi\u0105zuj\u0105c do zdrowej \u2013 np. szalikiem (coraz rzadszy element ubrania) lub buffem. Ko\u0144czyn\u0119 g\u00f3rn\u0105 przymocowa\u0107 do cia\u0142a (temblak). Zapewni\u0107 poszkodowanemu komfort termiczny. Narciarz biegowy ubiera si\u0119 lekko uwzgl\u0119dniaj\u0105c ciep\u0142o wytwarzane podczas ruchu. Gdy uszkodzony jest narz\u0105d ruchu (r\u0119ka, noga) nie ma ruchu i narciarz marznie, wych\u0142adza si\u0119, ulega hipotermii. Dlatego nale\u017cy okry\u0107 poszkodowanego tym, czym mo\u017cemy.<\/p>\n
Na koniec narciarz trafia do Szpitalnego Oddzia\u0142u Ratunkowego i s\u0142yszy diagnoz\u0119: skr\u0119cenie, zwichni\u0119cie, z\u0142amanie… a mo\u017ce tylko st\u0142uczenie.<\/p>\n