Jakuszyce to najwyżej położona i praktycznie niezamieszkana część Szklarskiej Poręby. To część Gór Izerskich, z pofałdowanym, urozmaiconym terenem, czystym powietrzem i przepięknymi widokami na Karkonosze. Na wysokości około 870 m n.p.m. znajduje się Ośrodek Narciarstwa Biegowego zarządzany przez Stowarzyszenie "Bieg Piastów", trzy duże obiekty z miejscami noclegowymi, w tym dwie restauracje.
W górach Izerskich panuje specyficzny mikroklimat. Średnia roczna temperatura to tylko kilka stopni Celsjusza. Śnieg utrzymuje się tu nawet przez 5 miesięcy w roku. Stali bywalcy Jakuszyc mawiają, że nie zawsze jest tam śnieg na święta Bożego Narodzenia, za to zawsze można biegać na nartach w czasie świąt Wielkanocnych. Nawet w Tatrach, na podobnej wysokości, panują wyższe temperatury i nie ma tak dobrych warunków sprzyjających długiej zimie.
Najbardziej znanym miejscem tej części Szklarskiej Poręby jest Polana Jakuszycka, na której znajduje się budynek biura Biegu Piastów. Tutaj start i metę ma większość imprez organizowanych w Jakuszycach, znajduje się tu również strzelnica biatlonowa.
Wzdłuż polany jest kilka parkingów, na których za 7 zł można zostawić samochód na cały dzień, jednak w sezonie, w czasie weekendów i świąt, wolne miejsca są tylko rano. Widuje się tu rejestracje z całej Polski, dużą grupę stanowią również Czesi, którzy doceniają dobre warunki do biegania na nartach zaledwie kilometr za granicą.
Turystycznie, rekreacyjnie, wyczynowo
Stowarzyszenie "Bieg Piastów" utrzymuje w sumie ponad 60 km tras narciarskich, z najwyższym punktem 1001 m n.p.m. na szczycie Cichej Równi. Trasy malowniczo poprowadzone są przez polany, wąwozy i szczyty. Nazwy tras nawiązują do sponsorów, którzy finansują utrzymanie szlaków oraz do różnych zdarzeń lub osób związanych z Jakuszycami. Dlatego można pobiegać np. trasą Elektrowni Turów, Bez Łaski, Justynką, czy Cietrzewia.
Wszystkie trasy są dobrze oznakowane, tworzą pętle, przecinają się, więc można dowolnie skonfigurować własną wycieczkę biegową. Nawet podczas tygodniowego pobytu w okolicy, można codziennie wybrać się na inną trasę biegową, a ta sama pętla przebiegnięta w odwrotnym kierunku staje się odmiennym wyzwaniem, bo tam gdzie był stromy podbieg jest szybki zjazd.
Trasy są profesjonalnie przygotowywane ratrakiem, mają po dwóch stronach wyciśnięte tory do stylu klasycznego, a miedzy nimi znajduje się ubita szeroka "droga" dla narciarzy poruszających się stylem łyżwowym. W biurze Biegu Piastów każdy otrzyma bezpłatną mapkę biegowych szlaków i informację, które z nich są aktualnie przygotowane. Na stronie internetowej stowarzyszenia codziennie publikowana jest także informacja o warunkach atmosferycznych panujących w Jakuszycach, wielkości pokrywy śnieżnej i utrudnieniach dla turystów związanych np. z organizowanymi zawodami sportowymi.
Dla osób początkujących jest wiele tras określanych jako "turystyczne", które mają niewielkie różnice wysokości, bez stromych podbiegów. Doskonale nadają się na rodzinne spacery na biegówkach. Od takich szlaków powinny zaczynać osoby poruszające się powoli, z małymi dziećmi na nartach i w przyczepkach. Najpopularniejsze spacerówki to droga do Orla oraz Górny i Dolny Dukt Końskiej Jamy. Stosunkowo łatwa jest także droga z Jakuszyc do Białej Doliny, przez Kamień Waloński.
Dla osób bardziej zaawansowanych jest wiele kilometrów trudniejszych dróg, wymagających dobrej kondycji fizycznej, siły do podchodzenia na strome wzniesienia i umiejętności zjeżdżania na długich i krętych fragmentach szlaku. Takie trasy prowadzą na wzgórza Samolot, Krogulec, czy Cichą Równię.
Sportowcy wyczynowi oraz amatorzy z zacięciem sportowym znajdą w Jakuszycach kilka specjalnie wyprofilowanych tras, które posiadają homologację Międzynarodowej Federacji Narciarskiej. To na nich trenuje Justyna Kowalczyk oraz kadra polskich biegaczy i biatlonistów. Te szlaki wymagają wysokich umiejętności technicznych i sporej dozy rozsądku. Choć na Polanie Jakuszyckiej dyżuruje GOPR, to jednak zgodnie z punktem drugim regulaminu korzystania z tras "Narciarstwo biegowe narciarze uprawiają na własną odpowiedzialność i ryzyko".
Na trasach Biegu Piastów można spotkać wybitnych przedstawicieli innych, niż narciarstwo biegowe, dziedzin sportu. Zimowe treningi na biegówkach prowadzą tu kolarze, wioślarze, pływacy, biegacze długodystansowi. Mijanie na szlaku Mai Włoszczowskiej biegającej w Jakuszycach techniką łyżwową, czy obserwowanie jak z biegówkami radzą sobie medaliści olimpijscy wioślarstwa stanowi nie lada atrakcję dla nas, amatorów.
Turyści, którzy nie biegają, ale przemierzają na nartach śladowych Góry Izerskie mogą natrafić także na szlaki przygotowane tylko skuterem lub wcale nieprzecierane maszynowo. Kontakt z przyrodą, krystaliczne powietrze i niezapomniane zimowe widoki, a przede wszystkim niewielu narciarzy na trasie, rekompensują trudności związane z niewyratrakowanym szlakiem. Ważne tylko, żeby na takie wyprawy dobrze się przygotować, mieć ochronne getry, szerokie narty cross-country z metalowymi krawędziami i kije z większymi talerzykami.
Od schroniska, do schroniska
Na zmęczonych bieganiem narciarzy czekają gościnne progi schronisk. Pod górą Granicznik, w starej hutniczej osadzie szklarskiej mieści się piękny murowany budynek, czyli "Orle", najchętniej odwiedzane schronisko w tej części Gór Izerskich. To tam można się ogrzać i zamówić cieszące się międzynarodowym uznaniem racuchy.
Z kolei miłośnicy jedynych w swoim rodzaju naleśników z jagodami, powinni dotrzeć do "Chatki Górzystów" na Hali Izerskiej.
To jedyny budynek, który pozostał po przedwojennej osadzie Gross-Iser. Schronisko jest prowadzone z pasją przez właścicieli i ma wspaniały klimat, mimo wielu niedogodności, np. braku prądu.
Kto z Polany Jakuszyckiej uda się na wschód, ten może odwiedzić "Chatkę Robaczka", schronisko położone na Białej Dolinie w Szklarskiej Porębie, na krańcu tras utrzymywanych przez Bieg Piastów.
Wielu narciarzy przybiega tu specjalnie na słynne ciasto Robaczka.
Biegacze, którzy swoją aktywność ograniczają do okolic Polany Jakuszyckiej, mogą odpocząć i posilić się w dwóch restauracjach przy głównej drodze, które oferują również noclegi.
Na starcie, na mecie
Polski Związek Narciarski właśnie w Jakuszycach organizuje wiele zawodów, także wchodzących w cykl Mistrzostw Polski Amatorów w narciarstwie biegowym, czy serię imprez dla młodzieży trenującej w klubach sportowych pod nazwą "Bieg na Igrzyska".
Często zawody zaplanowane w innych częściach kraju, z powodu niewystarczającej pokrywy śnieżnej są niemal w ostatniej chwili przenoszone do Jakuszyc. Dlatego organizatorzy biegowych imprez narciarskich z dużym wyprzedzeniem rezerwują terminy dla swoich wydarzeń w Jakuszycach.
Od 36 lat Jakuszyce są gospodarzem Biegu Piastów, największego narciarskiego maratonu w Polsce. Od lat w pierwszy weekend marca kilka tysięcy biegaczy rywalizuje na różnych trasach i dystansach, startując w biegach stylem klasycznym lub dowolnym.
Bieg Piastów został włączony do ligii Worldloppet w 2008 roku zyskując międzynarodową sławę i uczestników z całego świata.
Dobra opinia o Ośrodku Narciarstwa Biegowego w Jakuszycach oraz pewność wystarczającej pokrywy śnieżnej przekonały Międzynarodową Federację Narciarską (FIS) do przekazania Szklarskiej Porębie organizacji etapu Pucharu Świata w 2012 roku.
17 i 18 lutego 2012 Jakuszyce stały się miejscem rywalizacji największych gwiazd biegania na nartach i jak zapewniają organizatorzy, Puchar Świata odbędzie się tam znowu w 2014 roku.
Także w Jakuszycach odbywa się co roku największa impreza w Polsce związana z psimi zaprzęgami. Miłośnicy skijöringu, czy dużych zaprzęgów mogą podziwiać ekipy z wielu krajów. Zawsze po takich zawodach, na trasach pojawia się wielu amatorów ze swoimi czworonogami, próbujących zaszczepić swoim pupilom miłość do biegówek.
Jednak regulamin tras zarządzanych przez Stowarzyszenie "Bieg Piastów" jest nieubłagany i zabrania wprowadzania psów.
Oprócz zawodów rangi międzynarodowej i zmagań członków klubów sportowych, w Jakuszycach odbywa się wiele imprez dla amatorów. Od zawodów z profesjonalnym pomiarem czasu i medalami, do towarzyskich biegów, których celem jest głównie popularyzacja biegówek.
Tradycją stała się Śnieżna Majówka, czyli towarzyski bieg narciarski po resztkach śniegu, którego nie ma już wtedy nigdzie w Polsce, organizowany w czasie majowych świąt. Co roku miłośnicy biegówek spotykają się na Polanie Jakuszyckiej, by wspólnie zakończyć sezon, potruchtać na ostatnich połaciach śniegu, a potem upiec kiełbaskę przy ognisku.
Na biegówki bez nart i pociągiem
Żeby cieszyć się spacerowaniem po izerskich szlakach nie trzeba mieć własnych nart. W okolicy Polany Jakuszyckiej jest kilka większych i mniejszych wypożyczalni sprzętu, w których bez trudu otrzymamy fachową poradę i wyjdziemy z dobrze dobranym zestawem nart, butów i kijów.
Swoją przygodę z biegówkami warto zacząć od lekcji z instruktorem, który nauczy pierwszych kroków, wytknie błędy i pokaże jak doskonalić technikę biegania. Każda wypożyczalnia lub serwis pomoże nam umówić się z nauczycielem narciarstwa.
Kto załapał bakcyla biegania, ma możliwość kupienia sobie kompletu sprzętu w kilku sklepach mieszczących się w Jakuszycach, a kto ma problem ze smarowaniem nart, może skorzystać z usług serwisów narciarskich, w których fachowo zajmą się naszymi deskami.
Na narciarzy, którzy przebiegli wzdłuż i wszerz polską część Gór Izerskich, czekają trasy biegowe w Czechach. Na mocy lokalnych porozumień, szlaki po dwóch stronach granicy są połączone, więc można urozmaicać wycieczki odwiedzając naszych południowych sąsiadów. Godnym zwiedzenia miejscem jest Jizerka, malownicza miejscowość z bogatą ofertą kulinarną.
Latem 2010 roku z wielką pompą uruchomiono, a właściwie wznowiono po 65 latach przerwy, połączenie kolejowe między Jelenią Górą a Kořenovem. Kolej Izerska, ze względu na swój malowniczy szlak, miała stać się kolejną atrakcją turystyczną Karkonoszy. To także szybkie połączenie między Szklarską Porębą, Jakuszycami i Harrachovem, doskonałą czeską bazą sportów zimowych, takich jak narciarstwo biegowe, zjazdowe oraz skoki na nartach.
Teraz można zostawić samochód w Jakuszycach lub nawet w dzielnicy Szklarskiej Poręby o nazwie "Huta" i przejechać pociągiem do Harrachova. Trasa narciarska jest poprowadzona prosto z dworca Mytiny, więc można od razu przypiąć narty i ruszyć na północ w drogę powrotną na biegówkach.
Wiele kilometrów profesjonalnie przygotowanych tras, śnieg do maja, widoki zapierające dech w piersiach, to wszystko sprawia, że Góry Izerskie z Jakuszycami można nazwać stolicą polskiego narciarstwa biegowego.
Ci, którzy polubili Jakuszyce zimą, często wracają tu, gdy tylko ostatnie połacie śniegu znikną w promieniach wiosennego słońca i przemierzają swoje ulubione szlaki pieszo. I spotykają na trasie innych narciarzy biegowych, którzy powracają tu także, na rowerach, rolkach terenowych, czy trenując do maratonów biegowych. Ludzie aktywni fizycznie mają co robić w Jakuszycach przez cały rok!
